Święto Narodowe Trzeciego Maja

W dniu 3 maja obchodzimy 232. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja.

Konstytucja 3 Maja, a tak naprawdę Ustawa Rządowa z dnia 3 maja 1791 r. została uchwalona przez Sejm Wielki, zwany również Czteroletnim.

Była to najważniejsza reforma tego Sejmu. Autorami konstytucji byli król Stanisław August Poniatowski oraz m.in. Ignacy Potocki, Hugo Kołłątaj. Konstytucja regulowała prawa i obowiązki ogółu mieszkańców oraz zasady organizacji władzy państwowej, zaprojektowanej zgodnie z trójpodziałem K. Monteskiusza (władza ustawodawcza, wykonawcza i sądownicza). W tym rozumieniu tego słowa była pierwszą ustawą rządową w Europie, drugą na świecie (po amerykańskiej).

Dlaczego rocznica uchwalenia Konstytucji Trzeciego Maja stała się jednym z najważniejszych świąt państwowych? Konstytucja 3 maja zarysowywała kształt reformy państwa, a w zamyśle jej twórców stanowiła początek zmian i mimo że obowiązywała tylko przez rok, to szybko stała się pamiątką historycznej przeszłości. Obchody rocznicy uchwalenia Konstytucji dla Polaków pod zaborami stanowiły symbol narodowy i patriotyczny.

Po odzyskaniu niepodległości już w 1919 roku 3 maja został ogłoszony świętem narodowym, jako dowód tradycji i ciągłości państwowości polskiej.

W czasie II wojny Polacy na emigracji i w kraju również obchodzili święto 3 Maja, symbolizujące opór i walkę z okupantem. Po roku 1945 komunistyczne władze zmierzały do likwidacji trzeciomajowych obchodów. Przez wiele lat nie odbywały się państwowe uroczystości związane z rocznicą 3 maja, a wszelkie próby uczczenia święta podejmowane przez środowiska opozycyjne kończyły się zazwyczaj zatrzymaniami i szykanami ze strony milicji i Służby Bezpieczeństwa. Przełom przyniósł rok 1990. Nowo wybrany Sejm i Senat powróciły do tradycji i proklamowały dzień 3 maja świętem państwowym.

Kopia Konstytucji 3 maja w Sali Senatorskiej Zamku Królewskiego w Warszawie